Anadolu topraklarından tüm dünyaya yayılan marka:
TARİŞ Zeytin & Zeytinyağı
Tecrübesini 110 yıllık geçmişinden, kalitesini özenle seçtiği hammaddelerden, gücünü 28 bin üyesinden alan, Türkiye’nin öncü markalarından Tariş’i ağırlıyoruz bu sayımızda. Tariş Zeytin ve Zeytinyağı Tarım Satış Kooperatifleri Birliği Başkanı Hilmi Sürek’in markanın bugünlere ulaşan yolculuğundan ülkemizin zeytin ve zeytinyağı üretim potansiyeline, dünya tüketim verilerinden üreticilerin sorunlarına uzanan sorularımıza verdiği yanıtlardan derlediğimiz keyifli sohbetimize davetlisiniz…
Öncelikle sizi tanıyabilir miyiz?
İzmir’in Bayındır ilçesinde çiftçi bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldim. Yaşamım boyunca bereketli Ege topraklarında üretimin içinde yer aldım. Tariş Zeytin ve Zeytinyağı Birliği’nin Bayındır Kooperatifi’nin uzun yıllar başkanlığını yürüttüm. Bayındır Tarım Kredi Kooperatifi’nde yönetici olarak görev aldım.
Tariş Zeytin ve Zeytinyağı Birliği’nin 2018 yılından bu yana Yönetim Kurulu Başkanlığını yapmaktayım.
Bu görevimin yanı sıra Ege Bölgesi Sanayi Odası Yağ Sanayi Meslek Komitesi üyesi ve EBSO Meclis üyeliği görevlerim bulunmaktadır.
Tariş’in kuruluşundan bugünlere uzanan sürecini kısaca aktarır mısınız?
TARİŞ Zeytin ve Zeytinyağı Tarım Satış Kooperatifleri Birliği, Türkiye'de kooperatifçiliğin tarihsel gelişim sürecinde oldukça seçkin ve onurlu bir yer tutmaktadır. İlk örgütlenme günümüzden yaklaşık 110 yıl öncesine kadar dayanmaktadır. O yıllarda Ege Bölgesi’nde ürünlerin yabancıların ve tefecilerin tekelinden kurtarılarak, doğrudan değerlendirilebilmesi amacıyla kooperatifleşme bölgede hızla yayılmıştır. Kuruluşunda üreticinin ve ürünün korunması esas amaç olsa da tüketicinin de korunması hedeflenmiştir.
Günümüzde ise kooperatif ve kooperatif ürünleri çok daha büyük önem taşımaktadır. Bugünün dünyasında yaşanan ekonomik krizler ile gıda temini ve gıda güvenliği gibi konularda kooperatiflerin önemli yapı taşları oldukları bir kez daha görülmüştür. Dünya genelinde son yıllarda gıdaya ulaşmak ve daha önemlisi güvenli gıdaya ulaşmanın zorlukları da dikkate alındığında kooperatif ürünleri gelecekte de bu anlamda önemini arttırarak, koruyacaktır.
Özetle kooperatifler dünden bugüne üreticiyi olduğu kadar tüketiciyi de koruyan yapısını daha da kuvvetlendirerek sürdürmektedir.
Tariş zeytin ve zeytinyağı kaç ortakla yola çıktı, bugün nerelerden toplam kaç ortağı/iştirakçisi var?
Tariş Zeytin ve Zeytinyağı Birliği’nin kurulduğu yıllarda 6 bin olan ortak sayısı, zamanla 28 bin üreticiye ulaşmıştır.
Hilesiz, katkısız, doğal, tüm normlara uygun koşullarda üretim yapan, deyim yerindeyse ‘gözü kapalı’ tüketilen bir markasınız. Tariş’in geçmişten günümüze gelen mevcut marka gücünü sürdüren en önemli ilkeler neler?
Tariş markasının en önemli gücü kalite olmuştur. Tariş Zeytin ve Zeytinyağı Birliği, sadece ortaklarından alım yaparak, üretimin kalitesini de bir ölçüde güven zinciri içinde tutmaktadır. Buna rağmen kooperatiflerden çıkan ve Birlik merkezine ulaşan zeytinyağları, tesise alınmazdan önce de kontrollerden geçmektedir. Ürünlerimizin bahçeden, tüketiciye kadar izlenebilirliği sağlanmaktadır. Coğrafi işaret ile tüketicinin hangi yörenin zeytinyağını tükettiğini bilmesini sağlayan bir pazarlama stratejisi izlenmiştir. Erken hasat, olgun hasat, filtre edilmemiş zeytinyağı, soğuk sıkım gibi farklı tatlar ile tüketici buluşturularak, zeytinyağı kültürünün tüketicide yaygınlaşması sağlanmıştır.
Dağıtım kanallarına önem verilerek, Tariş markalı zeytinyağlarının her noktada ulaşılabilir olması sağlanmıştır. Klasik satış noktalarının (zincir mağazalar, bayii gibi) yanı sıra e-ticaret yoluyla da son yıllarda ciddi satış rakamlarına ulaşılmıştır.
Türkiye’de zeytinyağına özel ilk ve tek web sitesini 2001 yılında yaşama geçiren Tariş Zeytin ve Zeytinyağı Birliği, süreç içinde bu alanı da yenilemiş ve geliştirmiştir. www.tariszeytin.com.tr adresli e-ticaret sitesinin yanı sıra N11, PTT AVM, Hepsiburada, Trendyol ve Amazon e-ticaret sitelerinde de ürünlerini tüketiciyle buluşturmaktadır.
Zeytinin anayurdu olan Anadolu’da zeytin ve zeytinyağı tüketimini nasıl değerlendiriyorsunuz? Dünyadaki tüketim verileri hakkında bilgi verir misiniz?
Türkiye’de kişi başına yıllık zeytinyağı tüketimi 2 litre seviyesindedir. Dünya genelinde zeytinyağı üretiminde söz sahibi olan ülkeler dikkate alındığında bu rakam son derece düşük kalmaktadır. İspanya, İtalya ve Yunanistan’da yıllık kişi başına zeytinyağı tüketimi 10-12 litre seviyelerine ulaşıyor. Zeytinyağının lezzetten öte sağlıklı ürün olmasının öne çıkmasıyla ülkemizde de zeytinyağına olan ilgi son yıllarda artış kaydetmektedir.
Zeytin üretimi konusunda yeterli miyiz? Mevcut rekoltelerin iyileştirilmesi adına neler yapılabilir? Önerileriniz neler?
Türkiye zeytinyağı üretimi, yıllar itibariyle dalgalanmalar göstermekle birlikte son yıllarda artan bir seyir izlemektedir. 2021/2022 üretim sezonunda 235 bin ton rekolte gerçekleşmiştir. Tarım Bakanlığı tarafından 2000’li yılların başında başlatılan zeytincilik seferberliğiyle, dağıtılan sertifikalı fidanlarla, oluşturulan yeni plantasyon alanlarıyla ciddi hamleler yapıldı. Bu girişimlerin sonucunda zeytin ağaç varlığı 190 milyona ulaştı.
Gerçekleştirilen atılımlarla Türkiye zeytinyağı rekoltesinde yıllık 650 bin ton üretim hedeflenirken, dünya üretiminde de İspanya’dan sonra ikinciliğe ulaşılması amaçlanmaktadır.
Yapılan yatırımların kısa sürede hedefe ulaşabilmesi için üreticilere verilen desteklerin arttırılması gerekmektedir. Bu sayede bahçe bakımları daha iyi yapılarak rekolte miktarları ve kaliteleri daha da yükselecek, konulan hedefe en kısa zamanda ulaşılacaktır.
Zeytin ağacı kaç yıl içinde ürün veriyor, ne kadar süre verimliliğini sürdürüyor?
Ülkemizde, zeytin fidanı dikildikten 5 yıl sonra ürün vermeye başlıyor. Zeytin ağacının bir diğer adı da ‘’Ölmez ağaç’’ olduğu için yüzlerce yıl ürün verebiliyor.
Türkiye zeytin ve zeytinyağı üretimi ve kalitesi noktasında diğer üretici ülkelere oranla bugün nerede?
Türkiye, bugün dünyanın ikinci büyük zeytinyağı üretici ülkesi olma hedefini korumaktadır. Ülkemizin üretici ülkeler sıralamasındaki yeri 4’üncü ve 5’incilik olarak zaman zaman yer değiştirmektedir. Öte yandan Türkiye, dünyanın en kaliteli zeytinyağlarını üreten ülke konumundadır.
Zeytin ağacının anavatanı Anadolu coğrafyasıdır. Bu coğrafyada yüzyıllardan beri zeytinyağı üretimi gerçekleştirilmektedir. Zeytinyağı aynı zamanda Türkiye’nin ilk ihraç ürünleri arasında yer almaktadır. Bu anlamda Türkiye dünyada da zeytinyağı üreten ülkeler arasında akla gelen ilklerdendir. Ülkemizde geçmiş yıllarda zeytinyağı üretimi ağırlıklı olarak taş baskı ve taş değirmende yapılırken, son 20-25 yılda sektörün üretiminin tamamına yakını modern kontinü sistemlerde gerçekleştirilmektedir. Kontinü sistemlerin kullanılmasıyla ürün kalitesi korunurken, verim kaybı da büyük ölçüde önlenmiş olur.
Türkiye’de başta Ege ve Marmara olmak üzere ülkenin güneyinde ve güneydoğusunda da zeytinyağı üretimi yapılmaktadır. Bu yönüyle bölgelerin zengin lezzet farkları da iç ve dış piyasalarda ilgi görmektedir. Öte yandan Türkiye’nin katıldığı uluslararası zeytinyağı yarışmalarında da firmalar çok sayıda ödülle dönmektedir ki bu da ürünün kalitesine ve lezzetine tescil sağlamaktadır.
Tariş Zeytinyağı markalı, çok sayıda ürün uluslararası yarışmalardan çok sayıda kalite ödülü kazanmıştır.
Zeytinyağı üreticilerinin yaşadığı sorunları ve beklentileri nelerdir?
Üreticiler, sürekli artan girdi maliyetlerinden son derece olumsuz etkilenmektedir. Tüm maliyet kalemlerinde artış bulunmaktadır. Zeytinyağına litre başına verilen 0,80 TL’lik prim desteği, 2016 yılından bu yana hiç arttırılmamıştır. 2019 yılında kapsama alınan sofralık zeytine kilogram başına verilen 0,15 TL’lik prim desteği de aynı kalmıştır. Avrupa Birliği, üretimini arttırmak için uzun yıllar zeytinyağına litre başına 1,32 euro destek vermiştir. Bu destekler sonucunda Avrupa Birliği ülkeleri, zeytinyağı üretiminde ve pazarlamasında önemli bir rekabet üstünlüğü elde etmiştir. Benzer destekler ülkemiz üreticilerine de verilmelidir.
Tariş Zeytin ve Zeytinyağı Birliği, Ar-Ge ve inovasyona verdiği önemle her geçen gün güçlenen bir yapıya sahip. Son dönemde yenilik anlamında ne gibi çalışmalar yürüttünüz/yürütüyorsunuz?
İklim değişikliği ve yarattığı sorunlar nedeniyle son dönemde yenilenebilir enerji öne çıkan bir konu olmuştur. Birliğimiz tesislerinde güneş panelleri ile elektrik üretilmekte, üretilen elektrikle de üretim tesisinin ihtiyaç duyduğu enerjinin büyük bir bölümü yenilenebilir enerjiden sağlanmaktadır.
Bunun yanı sıra kooperatifler ve işletmelerde kurulu bulunan tesislerin teknolojik yenilemeleri güncel gelişmeler takip edilerek, ilave yatırımlarla gerçekleştirilmektedir.
Bununla beraber Ar-Ge biriminin yürüttüğü çalışmalar ve tüketicilerden gelen talep ve beklentiler doğrultusunda inovatif ürün gamını genişletiyoruz.
Tariş Zeytin ve Zeytinyağı Birliği’nin Kuzey ve Güney coğrafi işaretli ürünleri ve Birliğin 30 kooperatifinin yağlarının “Ege Koleksiyonu” adı altında tüketiciye sunulması sektörün en inovatif ve yenilikçi yaklaşımıdır. “Kuzey Ege Zeytinyağları” ve “Güney Ege Zeytinyağları” coğrafi işaret ve varyetesi ile standart ürün kategorisinde tüm satış noktalarında satılması inovatif yaklaşımın yanı sıra rakipleri karşısında da üstünlüğüdür.
Birliğin 30 kooperatifinin adını taşıyan şişelerde QR kodlu “Ege Koleksiyonu” kodunun okutulmasıyla, tüketici ürünün kaynağına kadar inebilmektedir.
Zeytinde ise doğal kurutulmuş, tuzsuz siyah sele zeytin inovatif olmasının yanında tüketicisine kattığı artı değerle de fonksiyonel ürün olma özelliğini taşımaktadır.
Tariş etiketli ürünler dünyanın hangi noktalarına ulaşıyor?
Tariş Zeytinyağı markasıyla 54 ülkeye ihracat gerçekleştirildi. Önümüzdeki ay İngiltere, Filipinler ve Tayland da eklenerek, bu sayı 57’ye ulaşacaktır. Bunlar arasında Almanya, Danimarka, Belçika, İsviçre gibi Avrupa ülkelerinin yanı sıra ABD, Japonya, Kanada, Singapur, Birleşik Arap Emirlikleri gibi çok sayıda ülke yer almaktadır.